Nato Nedir, Ne Yapar, Nasıl Çalışır?

   Nato,  ABD’nin öncülüğünde dünya barışını korumak ve Sovyet Rusya’nın yayılmasını  önlemek amacıyla 4 Nisan 1949’da Washington’da kurulmuş askeri bir örgüttür. Bu günkü merkezi ise Brüksel (Belçika) dedir.

 Nato’nun bugün 12’si kurucu olmak üzere toplam 28 üyesi bulunmaktadır.

  Kurucu  üyeler: Amerika, Belçika, Danimarka,Hollanda,İngiltere İtalya, Portekiz, Kanada, Lüksemburg, İzlanda, Norveç, Fransa.

  Sonradan katılan ülkeler:  Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya  Slovenya, Türkiye, Yunanistan, Letonya,  Litvanya, Bulgaristan,Çek  Cumhuriyeti, Estonya , Arnavutluk, Hırvatistan, İspanya, Almanya.

    Amblemi: Amblemdeki daire, bütünlük ve işbirliğini, pusula gülü  Atlantik İttifakı’na üye ülkelerin barışa doğru giden yolunu, mavi zemin ise, Atlantik Okyanusu’nu temsil eder. 

   İttifakın amacı: Üye ülkeler tarafından savunma amacı ile kurulmuş olan bir örgüttür. Üye devletlerin birinin saldırıya uğraması durumunda diğerleri ile birlikte saldırgan ülkeye karşı işbirliği içinde savaşmayı kabul eder. Barış düzenini uluslararası güvenliği, sosyal gelişmeyi, üye ulusların özgürlüğünü korumak ittifakın temel prensiplerindendir. Bu amaçla üye devletler birbirlerini korur, kollar  ve işbirliği yaparlar.

 NATO'nun çalışma organları

    NATO Konseyi: Üye ülkelerin sürekli temsilcilerinden ya da dışişleri bakanlarından oluşur. En az haftada bir  defa toplanır. İttifak içinde, yetkisini doğrudan ve açıkça Kuzey Atlantik Antlaşması’ndan alan tek organdır.  Toplantılarda  ekonomik, askeri, siyasal, kültürel konular  görüşülür. Kararlar ortak uzlaşma neticesinde oybirliğiyle alınır. Her üye ülke Konsey’de veya onun herhangi bir alt komitesinde verdiği kararlardan kendisi sorumludur.

    Sekreterya: İttifak  içinde danışma ve karar alma sürecini teşvik ve idare etmekten sorumludur. Kuzey Atlantik Konseyi’nin Savunma Planlama Komitesi’nin ve Nükleer Planlama Grubu’nun Başkanlığını yürütür; aynı zamanda diğer üst komitelerin de resmi başkanıdır. Görüşme ve karar için konu maddeleri önerebilir ve üye ülkeler  arasındaki anlaşmazlık durumlarında hizmetindeki ofisleri devreye sokma yetkisine sahiptir.

   İttifakın hükümetler ve medya ile ilişkilerinde baş sözcülüğünü yapar. Aynı zamanda Konvansiyonel Silahların Kontrolü Üst Düzey Görev Gücü, İdari Çalışma Grubu’nun, NATO Hava Savunma Komitesi’nin, Ortak Danışmanlık Kurulu’nun ve bir çok grubun ve çalışma gruplarının çalışma başkanlığını yürütür

    Askeri Komite: NATO'ya üye ülkelerin genel kurmay başkanlarından oluşur. Askeri Komite NATO Konseyine bağlıdır. Askeri bakımdan en yüksek kuruldur. Askeri konularda üye ülkeler arasındaki maksimum danışma ve iş birliğini sağlar, ve Genel Sekreter’e, Kuzey Atlantik Konseyi’ne, Savunma Planlama Komitesi’ne ve Nükleer  Planlama Grubu’na sunulan tavsiyelerin birincil kaynağıdır

   Askeri Komite’nin başkanı Genelkurmay başkanları tarafından üç yıllık bir dönem için seçilir. Bu aynı zamanda komitenin sözcüsü ve temsilcisidir. Komitenin günlük faaliyetlerini yönetir. Askeri Komite’yi Kuzey Atlantik Konseyi’nin, Savunma Planlama Komitesi’nin ve Nükleer  Planlama Grubu’nun toplantılarında temsil eder  ve onlara askeri  konularda tavsiyeler de bulunur.

    NATO'nun dört büyük komutanlığı vardır. Bunlar: Avrupa Yüksek Komutanlığı, Atlantik Yüksek Komutanlığı, Manş Komitesi Komutanlığı, Amerika, Kanada Bölgesi Komutanlığı’dır.

Türkiye’nin NATO’ya üyeliği

   Türkiye ilk olarak  11 Mayıs 1950'de NATO'ya üyelik başvurusunda bulunmuş ancak bu reddedilmiştir. Türkiye 1 Ağustos 1950'de NATO’ya ikinci defa üyelik  başvurusunda bulunmuş  ancak  eylül ayında toplanan NATO, konseyi bu talebi de reddetmiştir. Üyelik talebinin reddedilmesinde Türkiye’nin örgüte alınmasının, örgütün gelişmesini olumsuz etkileyeceğini düşünen ABD'nin etkisi olmuştur. Bunun üzerine ABD, Türkiye'den üs istediğinde Türkiye tam üye olmadığı müddetçe bu ülkeye üs vermeyeceğini açıklamıştır.

Sovyet etkisinin Orta Doğu'ya sarkmaması için Türkiye kalkan olabilirdi. Türkiye'nin güçlenmesi Sovyetler'e karşı batının da işine geliyordu. Petrol kaynakları nedeniyle Türkiye'nin Orta Doğu'daki önemi çok fazlaydı.
Ayrıca Kore Savaşı'nda Türk askeri çok ciddi kahramanlıklar göstermiş ve ABD ordusunu imhadan kurtarmıştı. Bu durum ABD kamuoyunda Türkiye lehine bir havanın oluşmasına neden olmuştu. ABD artık Türkiye’yi NATO'da görmek istiyordu. Sonuç olarak 16-21 Eylül 1951'de NATO Konseyi; Türkiye’ye üyelik için teklifte bulunmuş ve Türkiye 18 Şubat 1952'de NATO'ya resmen üye olmuştur.
 

Türkiye’deki NATO Üstleri

    Afyonkarahisar Askeri Havaalanı: Türkiye'nin en büyük askeri havaalanıdır. NATO'nun 2. büyük havaalanıdır. “Ana Jet Bakım Üssü" olarak kullanılmaktadır

    İncirlik Hava Üssü: yönetimi ve denetimi TSK'de olan, NATO'nun önemli bölgesel bir depo üssüdür.

   İzmir Hava Üssü: NATO'nun Türkiye'deki en eski üssüdür.

   Şile Üssü: Stinger füzelerinin fırlatılması için uluslar arası  bir atış alanıdır

   İzmir Hava Üssü:  Avrupa'daki ABD Hava Kuvvetleri'ne  bağlıdır. 42 uçak ve 300 askeri personel bulunan üste  Roland füze sistemleri konuşlandırılmıştır

    Ayrıca: Konya 3. Ana Jet Üssü Komutanlığı, Balıkesir 9. Hava Jet Üssü,Muğla Aksaz Deniz Üssü  gibi üstleri vardır.

Ülkemizdeki NATO'ya bağlı Birleştirilmiş Hava Harekat Merkezleri:

    Ankara-Ahlatlıbel, Amasya-Merzifon, Bartın, Çanakkale, Diyarbakır-Pirinçlik, Eskişehir, İzmir-Bornova, İzmit, Kütahya, Lüleburgaz, Sivas-Şarkışla, İskenderun, Ordu-Perşembe, Rize-Pazar, Erzurum, Van-Pirreşit ve Mardin'de hava harekat merkezleeri bulunmaktadır.

 Kaynakça:

NATO El Kitabı, NATO Basın ve Enformasyon Servisi, (1992)

Anayasa, Güncel Bilgiler, Yediiklim Yayınları, (2009)

http://tr.wikipedia.org/wiki/NATO